W 1961 roku profesor Uniwersytetu w Bukareszcie dokonał zaskakującego odkrycia w archiwach miasta Sybin w Rumunii.
Był to rękopis liczący około 450 stron, wypełniony rysunkami i danymi technicznymi na temat artylerii, balistyki i szczegółowymi opisami rakiet wielostopniowych. Fascynujące w tym odkryciu było to, że dokumenty powstały w połowie XVI wieku — czterysta lat przed tym, jak pierwsza praktyczna rakieta wielostopniowa wzbiła się w powietrze z White Sands Proving Ground w Nowym Meksyku, wkrótce po zakończeniu II wojny światowej. Twórcą dokumentu był wybitny austriacki inżynier wojskowy o nazwisku Conrad Haas.
Ilustracja z rękopisu Haasa przedstawiająca narzędzia i techniki wytwarzania rakiet.
Conrad Haas urodził się w 1509 roku w Dornbach, obecnie części Wiednia, w niemieckiej rodzinie z Bawarii. W wieku dwudziestu lat Haas przeprowadził się do Transylwanii, która wówczas była częścią Cesarstwa Austriackiego, i zaczął służyć w cesarskiej armii Habsburgów króla Ferdynanda I. W 1551 roku Haas został zaproszony przez Stefana Batorego, wielkiego księcia Siedmiogrodu, do Hermannstadt (obecnie Sybin, Rumunia), gdzie został dowódcą koszar artylerii i inżynierem broni. Podczas służby u księcia Haas zaczął pisać to, co obecnie uważa się za najwcześniejszy znany europejski podręcznik rakietnictwa. Ta praca, napisana w języku niemieckim, której tytuł można przetłumaczyć jako „Jak musisz zbudować całkiem niezłą rakietę, która będzie mogła sama się wznieść (napędzić) na wyżyny (do nieba)”, traktowała o pionierskiej technologii uzbrojenia, w tym o zasadzie działania rakiet wielostopniowych, wstępnych projektach delta-kształtnych stateczników i dysz w kształcie dzwonu, a także o różnych mieszankach paliwowych wykorzystujących paliwo ciekłe.
Ilustracje rakiety wielostopniowej autorstwa Haasa.
Przed odkryciem prac Haasa w 1961 roku, pierwszy opis rakiety wielostopniowej przypisywano Kazimierzowi Siemienowiczowi, polskiemu specjaliście od artylerii, który opublikował go w swoim traktacie z 1650 roku Artis Magnae Artilleriae Pars Prima . Książka Siemienowicza jest zilustrowana 23 miedziorytami o niezwykle wysokiej jakości, jak na tamte czasy, wykazującymi skrupulatną dbałość o szczegóły. Wiele ilustracji jest podejrzanie podobnych do ilustracji Haasa, w tym rakieta wielostopniowa, stateczniki delta itp., co sprawia, że można się zastanawiać, czy Siemienowicz po prostu powielał pracę Haasa i podawał ją za swoją, czy też obaj mężczyźni zainspirowali się jeszcze wcześniejszą pracą nieznanego przodka.
Ilustracje Siemienowicza przedstawiające rakiety wielostopniowe i wiązkowe.
Zarówno opis, jak i ilustracje technik budowy rakiet autorstwa Haasa i Siemienowicza są szczegółowe. Na przykład obaj opisują cylindryczną komorę ciągu wypełnioną prochowym paliwem, ze stożkowym otworem, który stopniowo zwiększa powierzchnię spalania, a w konsekwencji ciąg. Ta konstrukcja jest nadal stosowana w nowoczesnych rakietach. Rakiety mają również bardzo nowoczesną dyszę z dzwonowatą strefą rozbieżności. Jednak w obu projektach brakuje jakichkolwiek środków stabilizacji lotu rakiety, czy to za pomocą drążka, czy delta fins, co wskazuje, że projekt spalania etapowego miał być raczej prymitywnym konceptem, a nie rzeczywistym podręcznikiem budowy.
Chociaż Conrad Haas projektował broń, która miała zabijać, w głębi duszy był humanistą. W ostatnim akapicie rozdziału o wojskowym wykorzystaniu rakiet napisał:
Ale moja rada jest taka, żeby było więcej pokoju i żadnej wojny; karabiny należy zostawić pod dachem, kula nie zostanie wystrzelona,proch nie zostanie spalony na mokro, aby książę zachował swoje pieniądze, a rusznikarz swoje życie; taką radę daje Conrad Haas.
Żródła:
# Alexandru Todericiu, Radu D. Rugescu i Istvan Lorincz, Istotna analiza nowatorskiego rękopisu Conrada Haasa z 1555 r., Historia techniki rakietowej i astronautyki
www.sibiweb.de/vip/haas/
