Ruiny Khara-Khoto

Na najbardziej wysuniętym na zachód sztandarze Mongolii Wewnętrznej, pośrodku pustyni Gobi, znajdowało się niegdyś dobrze prosperujące królestwo. Było to centrum nauki religijnej, sztuki i centrum handlu. Ale wszystko, co pozostało, to rozpadające się mury obronne, które kiedyś chroniły miasto, kilka rozbitych budynków z błota i porozrzucane spalone od słońca kości.

Zdjęcie: Twitter

Khara-Khoto, czyli „czarne miasto” w języku mongolskim, zostało założone w 1032 r. jako stolica zachodniej dynastii Xia (1038–1227) i wkrótce stało się kwitnącym ośrodkiem handlowym. Miasto zostało zdobyte przez Czyngis-Kahna w 1226 roku, ale zamiast zmarnować, jak to zwykle czyniła Złota Orda Chana, zdobywając miasta, Khara-Khoto faktycznie rozkwitło pod rządami Mongołów. W czasach Kubilaj-chana miasto rozrosło się trzykrotnie w stosunku do pierwotnego rozmiaru, a Marco Polo wspomniał o nim nawet w swoim dzienniku podróży pod tangucką nazwą Etzina:

Po opuszczeniu miasta Campichu jedziesz przez dwanaście dni, a następnie docierasz do miasta zwanego Etzina, które znajduje się na północy na skraju Pustyni Piaszczystej; należy do prowincji Tangut. Ludzie są bałwochwalcami i posiadają mnóstwo wielbłądów i bydła, a kraj produkuje wiele dobrych sokołów, zarówno Sakers, jak i Lanners. Mieszkańcy żyją z upraw i bydła, bo nie mają handlu. W tym mieście musisz leżeć w żywności przez czterdzieści dni, ponieważ kiedy opuszczasz Etzinę, wkraczasz na pustynię, która rozciąga się na czterdzieści dni drogi na północ i na której nie ma miejsca zamieszkania ani miejsca do łowienia ryb.

Pod rządami Mongołów lud Tangut mógł cieszyć się spokojną egzystencją przez prawie 150 lat, aż do oblężenia miasta przez dynastię Ming w 1372 roku. Nikt nie wie dokładnie, jak upadł Khara-Khoto, ale lokalna legenda głosi, że przebiegli władcy Ming odwrócili rzeka Ejin, jedyne źródło wody w mieście, która płynęła tuż za fortecą, pozbawiając żołnierzy i mieszkańców miasta życiodajnego eliksiru. Kiedy wojska Ming dusiły miasto bez konieczności stawiania stopy w jego murach, mieszkańcy Khara-Khoto zdali sobie sprawę, że muszą dokonać strasznego wyboru: umrzeć z pragnienia lub stawić czoła żołnierzom Ming w walce.

Cztery z pięciu stup dynastii Yuan zlokalizowanych na szczycie północno-zachodniego narożnika murów Kharakhoto. Zdjęcie: Yeoh Thean Kheng/Flickr

Mongolski generał wojskowy o imieniu Khara Bator podobno tak oszalał na punkcie tej trudnej sytuacji, że zamordował swoją żonę i dzieci przed popełnieniem samobójstwa. Istnieje inna wersja plotki, która głosi, że Khara Bator zrobiła wyłom w północno-zachodnim narożniku murów miejskich i uciekła przez niego. Kiedy żołnierze Ming w końcu zaatakowali, wymordowali nie tylko pozostałą populację, ale całe bydło i konie. Po tej klęsce Khara-Khoto zostało opuszczone i popadło w ruinę.

Miejsce to zostało ponownie odkryte na początku XX wieku przez ekspedycję mongolsko-syczuańską pod dowództwem rosyjskiego odkrywcy Piotra Kuzmicha Kozłowa. Podczas początkowych wykopalisk ekspedycja odkryła ponad 2000 ksiąg, zwojów i rękopisów w języku Tangut. Te skarby zostały odesłane do Petersburga wraz z buddyjskimi posągami, tekstami i drzeworytami, które znaleziono w stupie poza murami miasta. Dalsze wykopaliska przyniosły wiele tysięcy kolejnych rękopisów, książek, a także przedmiotów codziennego użytku, narzędzi produkcyjnych i dzieł sztuki religijnej. Wiele z tych ksiąg i ksylografów stanowiło podstawę badań nad językiem Tangut, pisanym pismem Tangut w kolejnych latach.

Teraz wszystko, co pozostało z tego wielkiego miasta, to wysokie na 30 stóp mury obronne, kilka wysokich na 40 stóp pagód i coś, co wygląda na meczet tuż za murami miasta, co wskazuje, że byli muzułmanie wśród ludzi rządzonych przez Tangut.

Meczet w południowo-wschodnim narożniku Charakhoto, ok. 1914 r. Zdjęcie: Aurel Stein/Wikimediaa